Modelovereenkomst voor ZZP’ers

Laatste update: 27-08-2025 Leestijd: 7 min Door: Juul Dijkhuis

Ben je een zelfstandige zonder personeel (zzp'er) of werk je als opdrachtgever met freelancers? Dan is het cruciaal om te begrijpen wat een modelovereenkomst inhoudt en hoe je deze effectief kunt gebruiken. Een modelovereenkomst biedt de mogelijkheid om de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer helder en juridisch correct vast te leggen. Dit is van groot belang om misverstanden te voorkomen en te voldoen aan de eisen van de Belastingdienst. In dit artikel nemen we je mee in de wereld van modelovereenkomsten, zodat je goed voorbereid bent en weet hoe je problemen kunt vermijden.

Modelovereenkomst vs. arbeidsovereenkomst (kernverschillen)

Onderwerp	Modelovereenkomst (zzp)	Arbeidsovereenkomst (loondienst)
Gezagsverhouding	Geen gezagsverhouding; opdrachtnemer bepaalt uitvoering binnen afspraken.	Wel gezagsverhouding; werkgever kan instructies geven en toezicht houden.
Vervanging	Vervanging doorgaans mogelijk (vrije vervanging ondersteunt zelfstandigheid).	Persoonlijke arbeid verplicht; vervanging alleen met toestemming/regeling.
Belastingen & premies	Geen loonheffingen door opdrachtgever; zzp’er draagt zelf belastingen/verzekeringen.	Werkgever houdt loonheffingen/premies in en draagt af.
Arbeidsrechtelijke bescherming	Geen wettelijke ontslagbescherming, loondoorbetaling bij ziekte e.d.	Wél bescherming (vakantie, loondoorbetaling bij ziekte, ontslagregels, etc.).
Bewijslast richting fiscus	Samen beoordelen en aantonen dat er géén dienstbetrekking is (methode + praktijk).	N.v.t.; bij loondienst zijn regels standaard van toepassing.

Tip: gebruik de keuzehulp “Zzp – ja of nee?” om jouw casus te toetsen.

Wat is een modelovereenkomst?

Definitie en doel

Een modelovereenkomst is een schriftelijke afspraak tussen een opdrachtgever en een zzp’er die de werkrelatie nauwkeurig beschrijft. Het primaire doel van een modelovereenkomst is om duidelijkheid te scheppen over de zelfstandigheid van de zzp’er en om te voorkomen dat er twijfel ontstaat over een mogelijke dienstbetrekking. Dit helpt om juridische problemen en misverstanden te voorkomen en biedt bescherming tegen naheffingen en boetes van de Belastingdienst.

Verschil met arbeidsovereenkomst

Een modelovereenkomst verschilt wezenlijk van een arbeidsovereenkomst. Waar een werknemer in dienst is van een werkgever met een gezagsverhouding, werkt een zzp’er op basis van een opdracht. Dit betekent dat de zzp’er meer vrijheid heeft in de uitvoering van zijn of haar werk. De Belastingdienst beoordeelt bij een controle of er sprake is van zelfstandigheid, en een modelovereenkomst kan daarbij helpen om deze zelfstandigheid aan te tonen.

De rol van de wet DBA

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is opgesteld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Met een modelovereenkomst kun je aantonen dat je niet in loondienst bent, maar als zelfstandige werkt. De Belastingdienst biedt goedgekeurde modelovereenkomsten aan, zodat je ervan verzekerd bent dat je contract aan de wettelijke eisen voldoet.

Wanneer heb je een modelovereenkomst nodig?

Verplichtingen voor opdrachtgevers en zzp’ers

Zowel opdrachtgevers als zzp’ers hebben baat bij het gebruik van een modelovereenkomst. Voor opdrachtgevers is het essentieel om aan te tonen dat er geen sprake is van een dienstbetrekking, terwijl zzp’ers hun zelfstandigheid willen bewijzen. Een modelovereenkomst biedt zekerheid en helpt fiscale risico’s te minimaliseren.

Risico’s bij het ontbreken van een overeenkomst

Zonder een modelovereenkomst loop je het risico dat de Belastingdienst bij een controle beslist dat er sprake is van een dienstbetrekking, wat kan leiden tot naheffingen en boetes. Daarnaast kan het ontbreken van een duidelijke overeenkomst leiden tot misverstanden en conflicten over de inhoud en uitvoering van de opdracht. Een goedgekeurde modelovereenkomst biedt hiertegen bescherming.

Welke modelovereenkomsten zijn er?

Type	Wat zijn het?	Wanneer gebruiken?
Algemene modelovereenkomsten	Algemene modelovereenkomsten zijn breed inzetbare documenten die vastleggen dat er geen loondienst is. Voorbeelden zijn bemiddelingsmodellen of modellen waarin geen werkgeversgezag geldt.	Algemene modelovereenkomsten gebruik je wanneer je een flexibel model wilt dat in veel situaties toepasbaar is.
Branchespecifieke modelovereenkomsten	Branchespecifieke modelovereenkomsten zijn opgesteld door branche- of beroepsorganisaties en toegespitst op sectoren zoals bouw, zorg of kunst.	Branchespecifieke modelovereenkomsten gebruik je wanneer er sectorspecifieke regels of risico’s gelden die een algemeen model niet dekt.
Individuele modelovereenkomsten	Individuele modelovereenkomsten zijn volledig afgestemd op één specifieke samenwerking en moeten door de Belastingdienst worden goedgekeurd.	Individuele modelovereenkomsten gebruik je wanneer geen van de bestaande modellen past en maatwerk noodzakelijk is.

Belangrijkste onderdelen van een modelovereenkomst

Opdrachtomschrijving

Een duidelijke opdrachtomschrijving is cruciaal en moet de werkzaamheden beschrijven die de zzp’er zal uitvoeren, evenals de verwachtingen van beide partijen. Zorg ervoor dat de omschrijving zo specifiek mogelijk is om misverstanden te voorkomen. Bij veranderingen in de opdracht is het belangrijk om de overeenkomst hierop aan te passen.

Duur en beëindiging

De duur van de opdracht staat vermeld in de modelovereenkomst. Dit kan een specifieke periode zijn of op projectbasis. Daarnaast moet het document duidelijk maken hoe en onder welke voorwaarden de overeenkomst kan worden beëindigd. Regelmatige herziening van de overeenkomst is aan te raden, ten minste elke drie tot vijf jaar, afhankelijk van de geldigheidsduur die door de Belastingdienst is vastgesteld.

Aansprakelijkheid en verzekeringen

De overeenkomst moet duidelijk maken wie aansprakelijk is in geval van problemen en welke verzekeringen nodig zijn om risico’s af te dekken. Dit voorkomt problemen als er onverhoopt iets gebeurt tijdens de uitvoering van de opdracht. De juridische implicaties van het niet naleven van deze voorwaarden kunnen groot zijn, variërend van financiële aansprakelijkheid tot juridische geschillen.

Tarief en betaling

Het is essentieel om vooraf duidelijkheid te hebben over het tarief en de betalingsvoorwaarden. Dit voorkomt discussies achteraf. Spreek af hoe en wanneer de betaling plaatsvindt en leg dit vast in de overeenkomst. Dit biedt bescherming voor beide partijen en zorgt voor een soepele financiële afhandeling.

Zelfstandigheid en gezagsverhouding

Een van de belangrijkste onderdelen van de modelovereenkomst is het beschrijven van de zelfstandigheid van de zzp’er. Er mag geen sprake zijn van een gezagsverhouding zoals bij een werknemer. Dit moet duidelijk blijken uit de afspraken die in de overeenkomst zijn vastgelegd. De Wet DBA speelt hierbij een belangrijke rol, aangezien deze wet de kaders schept waarbinnen zelfstandigheid moet worden aangetoond.

Zo stel je een modelovereenkomst op

Stappenplan voor het opstellen van een modelovereenkomst

Het opstellen van een modelovereenkomst vereist zorgvuldigheid. Begin met het verzamelen van alle benodigde informatie over de opdracht. Gebruik vervolgens een goedgekeurd voorbeeld van de Belastingdienst als basis en pas deze aan op de specifieke situatie. Zorg ervoor dat de overeenkomst door beide partijen wordt ondertekend. Het is belangrijk dat de overeenkomst regelmatig wordt herzien om te zorgen dat deze nog steeds aan de actuele wetgeving voldoet.

Goedkeuring door de belastingdienst

Een modelovereenkomst die door de Belastingdienst is goedgekeurd, biedt extra zekerheid. Je kunt zelf een overeenkomst opstellen en deze ter goedkeuring aanbieden bij de Belastingdienst. Dit proces kan enige tijd in beslag nemen, dus begin hier tijdig mee. Als je modelovereenkomst wordt afgekeurd, is het belangrijk om de feedback van de Belastingdienst te begrijpen en de overeenkomst opnieuw in te dienen nadat de nodige aanpassingen zijn gedaan.

Aanpassen van bestaande overeenkomsten

Heb je een bestaande overeenkomst die je wilt blijven gebruiken? Controleer dan regelmatig of deze nog voldoet aan de huidige wetgeving. Veelgemaakte fouten bij het aanpassen van een bestaande modelovereenkomst zijn onder andere het vergeten van essentiële updates of het niet herzien van bepalingen die verouderd zijn. Pas de overeenkomst aan indien nodig, om te voorkomen dat je onbedoeld in strijd met de wet handelt.

Gebruik van technologie

Technologie kan een belangrijke rol spelen bij het beheren en bijwerken van modelovereenkomsten. Er zijn verschillende tools beschikbaar die je kunnen helpen bij het tracken van wijzigingen, het beheren van goedkeuringsprocessen en het automatiseren van herzieningen. Dit kan tijd besparen en zorgen voor een betere naleving van de wetgeving.

Veelgemaakte fouten en valkuilen

Schijnzelfstandigheid

Een veelvoorkomende valkuil is schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat er in de praktijk sprake is van een dienstbetrekking, terwijl de relatie als zelfstandig wordt gepresenteerd. Zorg ervoor dat je modelovereenkomst duidelijk maakt dat er geen gezagsverhouding is. De gevolgen voor de opdrachtgever als een modelovereenkomst niet correct is opgesteld, kunnen financieel en juridisch ingrijpend zijn.

Onjuiste toepassing van modelovereenkomsten

Het verkeerd toepassen van een modelovereenkomst kan leiden tot problemen met de Belastingdienst. Zorg ervoor dat je de juiste overeenkomst gebruikt voor de situatie en dat alle details correct zijn ingevuld. Het is belangrijk om te begrijpen dat niet elke situatie hetzelfde is en dat maatwerk soms nodig is.

Verouderde of niet-goedgekeurde modellen

Gebruik altijd de meest recente en goedgekeurde modelovereenkomsten. Verouderde modellen kunnen niet meer voldoen aan de huidige wetgeving, wat problemen kan veroorzaken bij een controle. Regelmatig controleren en bijwerken van je overeenkomsten kan helpen om aan de wettelijke eisen te blijven voldoen.

Modelovereenkomsten en internationale context

Internationale klanten

Bij het werken met internationale klanten is het belangrijk om te begrijpen hoe een modelovereenkomst de relatie kan beïnvloeden. De juridische systemen en arbeidswetten kunnen per land verschillen, wat extra complexiteit toevoegt aan de werkrelatie. Zorg ervoor dat je op de hoogte bent van de internationale wetgeving en dat je overeenkomst hierop is afgestemd.

Specifieke aandachtspunten

In een internationale context zijn er enkele specifieke aandachtspunten. Denk hierbij aan verschillen in belastingverdragen, culturele verschillen in zakelijke relaties en taalbarrières. Deze factoren kunnen van invloed zijn op hoe een modelovereenkomst moet worden opgesteld en toegepast.

Alternatieven en de toekomst van modelovereenkomsten

Alternatieven voor modelovereenkomsten

Hoewel modelovereenkomsten veel bescherming bieden, zijn er ook alternatieven die je kunt overwegen. Contracten met specifieke voorwaarden of samenwerkingsverbanden zoals joint ventures kunnen in sommige gevallen een passend alternatief zijn, afhankelijk van de aard van de samenwerking en de betrokken partijen.

De invloed van de wet DBA

De Wet DBA blijft een belangrijke rol spelen in de toekomst van modelovereenkomsten. Het is belangrijk om de ontwikkelingen rondom deze wet op de voet te volgen, aangezien wijzigingen invloed kunnen hebben op de eisen en toepassing van modelovereenkomsten. Blijf op de hoogte van veranderingen in de wetgeving om zeker te zijn dat je overeenkomsten compliant blijven.

Of je nu een zzp’er bent of een opdrachtgever, het gebruik van een modelovereenkomst kan je veel zorgen besparen. Zorg ervoor dat je goed geïnformeerd bent en dat je de juiste stappen onderneemt om je werkrelaties correct en juridisch veilig vast te leggen.